18 студзеня 1891 г. у в. Дуляўцы Ваўкавыскага павета нарадзіўся беларускі грамадска-палітычны дзеяч Фабіян Мацвеевіч ЯРЭМІЧ.
Нарадзіўся як першанец у сялянскай каталіцкай сям’і Мацея і Юзэфы з Маршалкаў. Закончыўшы царкоўна-прыхадскую школу, пайшоў у свет шукаць лепшай долі. Маці яго памерла заўчасна. Бацька паўторна ажаніўся і паявіліся наступныя дзеці: Болесь, Юзік, Вікця, Ядвіся, Уршуля і Аміля.
Фабіян затрымаўся ў Гародні, дзе знайшоў працу пры ўсталяванні тэлефонаў і электрычнага абсталявання. Навучыўшыся гэтага фаху, стаў нядрэнным спецыялістам у гэтай галіне, што дазволіла яму працаваць у розных месцах Расеі, між іншым у Пецярбургу. Там здаў экзамен з 4 клясаў і паступіў у электратэхнічную школу, якую закончыў у 1912 г. Атрымаў пасаду старшага назіральніка на піцерскай тэлефоннай станцыі, на якой прычакаў Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 г. Тады пераехаў у Вільню, з якой родам была ягоная жонка Апалонія (Польдзя), дачка агранома Урбана. У 1919 г. стаў там начальнікам тэлефонна-тэлеграфічнай станцыі. Быў ім да 1922 г.
Прыехаўшы ў Вільню, уключыўся ў беларускі нацыянальны рух. У снежні 1917 г. удзельнічаў у І Усебеларускім з’ездзе ў Менску, у 1918-1921 гг. дзейнічаў у Радзе БНР. У 1919 г. абраны старшынёй новастворанага Беларускага нацыянальнага камітэта. Прысутнічаў на Беларускім з’ездзе Віленшчыны і Гарадзеншчыны ў чэрвені 1919 г. Увайшоў у Цэнтральную беларускую раду Віленшчыны і Гарадзеншчыны. Запісаўся ў Таварыства беларускай школы – у верасні 1921 г. быў 54-м на спіску членаў. Заангажаваўся ў дзейнасць адноўленага ў 1922 г. Беларускага грамадзянскага сабрання (БГС) – яшчэ даваеннай беларускай арганізацыі. Разам са Станіславам Валейшам і Гасанам Канапацкім увайшоў у часовы ўрад, які падрыхтаваў агульны сход БГС на 16 ліпеня 1922 г. На ім была абрана Рада старшынь, у якую ўвайшоў і Ярэміч, побач з Браніславам Тарашкевічам, Уладзіславам Самойлам, Гасанам Канапацкім ды іншымі.
У сувязі з выбарамі ў Сейм у 1922 г. беларускія дзеячы ў Вільні 9 жніўня заснавалі Беларускі цэнтральны выбарны камітэт, якім кіраваў Антон Луцкевіч. Тарашкевіч да 1925 г. лічыў Ярэміча яго самым верным ад’ютантам. Стаў членам управы камітэта і адначасна кандыдатам у дэпутаты са спіска нацыянальных меншасцяў № 16. Увайшоў у палату разам з іншымі беларускімі пасламі. 11 беларускіх паслоў і 3 сенатара стварылі ў польскім парламенце Беларускі клуб, якім кіраваў Тарашкевіч. У сувязі з заснаваннем БСРГ з 1925 г. дайшло да расколу ў клубе. Грамадоўцы стварылі ўласны клуб, а апошнія дэпутаты асталіся ў Беларускім клубе (кс. Адам Станкевіч, Васіль Рагуля) і на старшыню абралі Ярэміча. Ён выступаў супраць супрацоўніцтва з польскімі партыямі.
Працаваў у сеймавай адміністрацыйнай і турэмнай камісіях, у падкамісіі па справах высвятлення адміністрацыйных злоўжыванняў на ўсходніх крэсах.
У скліканні 1922-1928 гг. Ярэміч13 разоў прамаўляў з сеймавай трыбуны. За кожным разам ставаў у абарону беларусаў, беларускага школьніцтва ды супраць злоўжывання польскай адміністрацыі, у абарону Грамады, супраць выдачы ейных паслоў суду, хаця яе прыхільнікам не быў і яе заснаванне лічыў шкодным для беларускай справы. Таму з паслом Рагулем у сакавіку 1926 г. стварылі Беларускі сялянскі саюз. З 6 снежня 1925 г. Ярэміч пачаў выдаваць два разы на тыдзень газэту “Сялянская ніва”. Выдавалася яна да 7 ліпеня 1930 г. На працягу амаль 5 гадоў выйшла 199 нумароў, некаторыя канфіскаваліся паліцыяй, а рэдактары падпадалі пад судовую адказнасць, уключна з выдаўцом. Улетку 1926 г. па ініцыятыве Ярэміча і кс.Адама Станкевіча ў Вільні заснаваўся Беларускі інстытут гаспадаркі і культуры. Быў адным з заснавільнікаў беларускай друкарні імя Ф. Скарыны ў Вільні. У 1927 г. прадстаўнікі нацыянальных меншасцяў пачалі выдаваць чатырхмоўны (польска-нямецка-французска-ангельскі) часопіс Natio. У выдавецкім камітэце апынуўся і Ярэміч.
Ярэміч і Пётр Мятла ў студзені 1926 г. з экскурсіяй польскіх дэпутатаў навецалі Савецкі Саюз. Былі таксама ў Менску. Ярэміч вельмі крытычна ацэньваў сітуацыю ў БССР, асабліва нацыянальную палітыку, паводле якой апалячваліся тамтэйшыя каталікі.
У Сейм 1928 г., пасля разгрому Грамады, Ярэміч увайшоў з дзяржайнага спіса № 18 Блока нацыянальных меншасцей. Зноў працаваў у адміністрацыйнай камісіі. У 1928-1930 гг. у складзе беларускіх паслоў быў ва ўкраінска-беларускім парламенцкім клубе. Пасля яго падзелу ачоліў беларускі клуб. За 2 гады 10 разоў выступаў з сеймавай трыбуны. У 1930 г., калі ніводзін з беларускіх нацыянальных дзеячаў не ўвайшоў у Сейм ды Сенат РП, з украінскага спіса № 11 быў абраны Ярэміч. Быў практычна адзіным прадстаўніком беларускага народа ў польскім парламенце. На працягу 5 гадоў 18 разоў выступаў у абарону правоў беларусаў у Польшчы, выказваўся пра здзекі ўлад, якія давялі да ліквідацыі беларускіх арганізацый. Пасля выбараў 1935 г. ужо не было ніводнага беларуса ў польскім парламенце. Ярэміч пабудаваў дом у Вілескай Калёніі (зараз Павільнюс). Даклаў таксама свае сродкі ў пабудову касцёла там жа. “Шлях моладзі” змясціў інфармацыю пра смерць ягонага бацькі Мацея, памерлага 15 студзеня 1939 г. у Дуляўцах і пахаванага на могілках ў Рэплі. Фабіян Ярэміч меў сына, які памёр малым, і дачку Валянціну, народжаную 2 верасня 1919 г. у Вільні.
Адносна жыцця і дзейнасці Ярэміча можна ставіць шмат пытанняў. Захаваліся яго палымяныя сеймавыя прамовы, якія сведчаць пра яго незалежніцкі характар і пра яго заангажаванне ў беларускі нацыянальны рух. Ярэміч выгадаваў прынамсі свайго наступніка. Забраў у Вільню свайго 16-гадовага пляменніка Язэпа Найдзюка з Бойдатаў, які дзякуючы яму стаў актыўным беларускім дзеячам і кіраваў беларускай друкарняй. Стаў хросным бацькам дачкі Язэпа Рэгіны, якая жыве ў Вільні.
Пасля верасня 1939 г. Ярэміч апынуўся ў Францыі. Вярнуўся адтуль у 1941 г., калі пачалася нямецка-савецкая вайна. Працаваў у адміністрацыі Менска і Барысава, дзе быў бургамістрам. Удзельнічаў у ІІ Усебеларускім кангрэсе ў чэрвені 1944 г. у Менску.
Пасля вайны вярнуўся ў Вільню, дзе быў арыштаваны і сасланы ў турму, сперш ў Оршу, а пасля ў Мардовію. Жонка з дачкой выехалі ў Варшаву. Адседзеўшы 10 гадоў, у 1956 г. вярнуўся ў родныя Дуляўцы, дзе падзякаваў сваім зводным братам і сёстрам за падтрымку ў ссылцы. Праседзеўшы год, паехаў па жонку ў Варшаву. Прабыў там пару месяцаў – у Польшчы яму не спадабалася. У Вільні меў жа свой вялікі дом, які дзяржава нацыяналізавала пасля яго арышту. З дапамогай мужа хроснай Рэгіны ўдалося вярнуць дом у сваю ўласнасць. Жыў там адзін. Адведвалі яго даўнія сябры.
Памёр 29 чэрвеня 1958 г. у сваім доме пасля цяжкай працы ў агародзе ад крывазліцця ў мозг. На пахаванне прыехала з Варшавы дачка Валя. Прыйшлі даўнія сябры – беларусы, палякі, літоўцы, расеяне і габрэі. Труна з ягоным целам была занесена на руках на Павіленскія могілкі. Пахаванне стала вялікай жалобнай народнай маніфестацыяй. Помнік Ярэмічу на могілках нядаўна зменены відавочна літоўскімі ўладамі. Ягонае прозвішча цяпер напісана «Ереміч».
Наши Партнеры
Волковыск в старых фотографиях - коллекция старых фотографий города
baranovichi24.by - сайт города Барановичи: новости, расписание, погода
volkovysk.org - Новости региона и соседей: Волковыск, Беларусь, Россия