У 1887 годзе ў Ваўкавыску нарадзіўся расейскі габрэйскі акцёр і рэжысёр, стваральнік і кіраўнік тэатра «Габіма» ЦЭМАХ Навум Лазаравіч.

Біяграфічных дадзеных пра Цэмаха практычна не захавалася. Нарадзіўся ў сям’і Эліэзера Цэмаха і яго жонкі Зісел Дамоўскай. Настаўнік іўрыту ў Беластоку. У 1909 г. на ўрачыстым адкрыцці беластоцкага аддзялення «Таварыства аматараў габрэйскай мовы» выступіў створаны Цэмахам «Габрэйскі аматарскі артыстычны гурток», упершыню ў Расейскай імперыі была згуляная на іўрыце пераробка мольеровской «Школы мужоў» (спектакль ішоў пад назвай «Мараль для дурной моладзі»). Неўзабаве на аснове беластоцкага гуртка Цэмах стварыў перасоўны тэатр «Габіма», які паказаў свой першы спектакль Дымава «Слухай, Ізраіль!». Спектакль быў з поспехам згуляны ў Вільні і іншых гарадах, пасля чаго Цэмах вырашыў пераўтварыць трупу з аматарскай ў прафесійную. У 1913 г. трупа Арленева паказвала ў Беластоку «Злачынства і пакаранне» па Ф.М. Дастаеўскаму, дзе ролі Мармеладава і Парфірыя Пятровіча выконваў дасведчаны правінцыйны артыст І. Бяртонаў, які пачаў браць у Цэмах ўрокі іўрыту. Цэмах, у сваю чаргу, браў у Бяртонава ўрокі акцёрскага майстэрства. У Вене падчас Другога Сіянісцкага кангрэса «Габіма» паказала спектакль «Вечны вандроўнік” Дымава, але ўдзельнікам Кангрэса быў абыякавы лёс тэатра, надзеі Цемаха і Бяртонава на дапамогу не спраўдзіліся. Бяртонаў застаўся ў Вене, Цэмах адправіўся ў Варшаву, дзе пазнаёміўся з М. Гнесіным, марыць, стварыўшы габрэйскі тэатр, дабрацца з ім да «зямлі запаветнай» — Ерусаліма. Супрацоўніцтва з Гнесіным апынулася доўгім і плённым. Пачаліся пошукі будучых акцёраў. Лепшую акторку «Габімы», Хану Ровіну, Цэмах знайшоў у школе па падрыхтоўцы выхавальнікаў габрэйскіх дзіцячых садоў. Падчас Першай сусветнай вайны Цэмах апынуўся ў Маскве і звярнуўся з просьбай аб падтрымцы тэатра на іўрыце да галоўнага рабіна Масквы Я. Мазэ. 10 кастрычніка 1916 года было зарэгістравана габрэйскае драматычнае таварыства “Габіма», у 1917 г. быў абвешчаны набор у трупу. Тэатр-студыя «Габіма» быў створаны ў Маскве М. Гнесіным, Н. Цэмахам і Х. Ровінай пры падтрымцы вядомага тэатральнага дзеяча К. С. Станіслаўскага. З 1923 г. — Дзяржаўны акадэмічны тэатр. Адзін з самых вядомых спектакляў — «Гадзібук» (1922 г.), ставіўся ў Ізраілі да 1970-х гадоў. Усё далейшае жыццё Цэмаха да 1927 г. звязана з гісторыяй тэатра. Разумны і энергічны арганізатар, чалавек славалюбівы і ўладны, Цэмах, па сведчанні сучаснікаў, быў выдатным артыстам. Ужо ў першым спектаклі «Вечар студыйных работ» (1918 г.), яго праца была адзначана крытыкам А. Леанідавым: «Такое пераўвасабленне, такое поўнае зліццё … такую адмову ад сябе, ад сваёй індывідуальнасці не часта знаходзіш і ў гульні вопытных акцёраў-прафесіяналаў». Гуляючы Прарока ў трагедыі Пінскага «Вечны жыд» Цэмах, па словах крытыка М. Загорскага, «даў вельмі цікавы знешні малюнак … у яго малюнку гэты вечны вандроўнік на сусветных дарогах вырас да належных і адпаведных задуме драматурга сімвалічных абрысаў». «Цэмах — трагічны акцёр, — пісаў Л. Нікулин, — зычны, патэтычны, не прыкры, не істэрычны. Ён свеціцца думкай, яна заўсёды ў ім, у кожным яго руху, у кожным слове і на самім маўчанні». Яшчэ больш эмацыйнымі былі выказванні крытыкаў пра працу Цэмаха ў легендарным спектаклі «Газібук» Сямёна Анскага, дзе ён увасобіў вобраз Азріэля… Жэсты сонечныя, сухія. Голас ўпэўненага ў сабе прызыўнога рога» (А. Валынскі). Сярод атрымаўшых вядомасць роляў Цэмаха Ісаў («Голем»), Сатана («Сон Іакава»). У 1926 г. «Габіма» адправілася на працяглыя гастролі ў Еўропу. Трупа паўстала супраць адзінаўладдзя Цэмаха, лічачы яго, добрага арганізатара, мала разбіраючым у мастацка-творчых пытаннях, і Цэмах склаў з сябе кіраўніцтва тэатрам. Напісаў першую вялікі артыкул на рускай мове пра «Габіму» Гнесін не назваў Цэмаха стваральнікам тэатра, Цэмах запатрабаваў абвяржэння. Гнесін пакінуў “Габіму”, услед за ім з тэатра пачалі сыходзіць акцёры. У 1927 г. у Амерыцы была прадпрынятая апошняя спроба прымірэння, якая завяршылася тым, што частка артыстаў, па прапанове Цэмаха, засталася з ім у Нью-Ёрку (усяго дзесяць чалавек, уключаючы брата Цэмаха, акцёра В.Л. Цэмаха, яго сястру Шыфру Баракас-Цэмах і жонку Мірыям Гольдзіну). З імі Цэмах паспрабаваў арганізаваць «амерыканскую» «Габіму». «Сон Іакава», паказаны групай, сышоў праз некалькі паданняў — тэатр на іўрыце быў нікому не патрэбны. Цэмах пасля гастроляў 1926 г. у эміграцыі ў ЗША — у Сан-Францыска. З вялікім поспехам паставіў ангельскую версію Гадзібука. У 1930 г., спадзяючыся ў Галівудзе зняць кінаверсію «Гадзібука», арганізаваў моладзевы клуб, дзе выступаў з канцэртамі. У 30-х гадах — рэжысёр тэатра ў Тэль-Авіве. У 1933 г. паставіў у Нью-Ёрку на мове ідыш з непрафесійнымі акцёрамі драму Г. Лейвіка «Гераічныя гады», завяршыўшы на гэтым сваю кар’еру. Памёр Цэмах ў Нью-Ёрку ў 1939 г.

Дарэчы, Цэмах у перакладзе з іўрыту азначае расліна.